İŞE ALIM SÜREÇLERİNİ İNSANDAN ALIP YAPAY ZEKAYA BIRAKABİLİR MİYİZ?

Ünlü İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing Computing Machinery and Intelligence dergisinde 1950 yılında bir makale yayınlar ve bir test geliştirir. Buna göre sorgulayıcı karşısında (gizlenen) kişi/şeyin makine mi insan mı olduğunu tahmin etmeye çalışacaktır. Eğer kişi karşısındakinin makine olduğunu anlayamazsa, bu durumda makine meşhur “turing testini” geçecek ve yapay zekası artık insan zekasıyla eş düzeyde kabul edilebilecektir.
O yıldan bu yana yapay zeka alanında büyük ilerleme kaydedildi ve yapay zeka sistemleri artık hayatımıza girdi. Bu arada İK süreçleri de bu gelişmeden payına düşeni aldı. Özellikle işe alım süreçlerinde (Hiring by algoritm,  E-recruiting)yapay zekanın yaygınlaşmaya başladığını görüyoruz.
Ancak insan yerine yapay zekanın geçişi birtakım risklerle birlikte geliyor!
Öncelikle, işe alımda, yapay zekanın insana göre daha tarafsız kalacağı düşünülebilir. Sonuçta makine bu, taraf tutmaz denilebilir 😊  Ancak bu konudaki uygulamalar bize bunun her zaman mümkün olmadığını gösteriyor.  Örneğin Amazon’un gelişmeye çalıştığı (ancak fiilen hiçbir zaman uygulamadığını belirttiği) sistemin işe alımda kadınlar aleyhine ayrımcı bir yaklaşım sergileyebileceği yabancı basına da konu oldu (Amazon scrapped ‘sexist AI’ tool, https://lnkd.in/daYVMs5h). Neyse ki firma duyarlı davranmış ve sistem kusursuz biçimde çalışmadan bunu devreye sokmamış!.
Özellikle yapay yekada kullanılan algoritmalar bunları yükleyen kişilerin önyargılarından etkilenebiliyor. Yine kişilerden bağımsız yapay zeka birtakım ölçütler uygulayarak ayrımcı bir modeli kendisi de geliştirebiliyor. Dolayısıyla ayrımcılık ilk olarak büyük bir risk.
Yine işe alımda dijital sistemlerin yoğun bir veri işleme yapabileceği de görülüyor. Örneğin, işe alım sürecinde yüz ifadenizin, mimiklerinizin, kalp hızınızın ölçüldüğünü ve bunlara dijital olarak anlam verildiğini bir düşünün!
Yapay zekanın artık Avrupa Birliği düzeyinde de ele alındığını ve bu gibi sorunlara yönelik olarak bir çerçeve regülasyon hazırlandığını da ifade etmek gerek. REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL LAYING DOWN HARMONISED RULES ON ARTIFICIAL INTELLIGENCE (https://lnkd.in/dNnrFftQ) risk esaslı bir sistem öngörüyor. İstihdam ilişkileri burada “yüksek riskli” faaliyetler kapsamında değerlendirilmekte ve bunun sonucu olarak yapay zekanın kullanımı güçlü güvence ve tedbirlerin alınması koşuluna bağlanmakta. Görünen o ki, yapay zekayla ilgili yasal düzenlemeler hiç o kadar uzak da değil…
Gelişmeleri merakla yakından izliyoruz…
#yapayzeka #artificialintelligence #hiring #discrimination